Црниот понеделник (24 декември 2012 година) е еден од најконтроверзните настани во поновата историја на Македонија, кој остави силен печат врз политичката сцена и јавниот дискурс за демократијата во земјата. На овој ден, од собраниската сала беа насилно отстранети опозициските пратеници и новинарите за време на расправата за државниот буџет за 2013 година. Настанот беше придружен со физички пресметки, груба сила од обезбедувањето и полициски блокади, што предизвика огромна реакција и осуда од јавноста и меѓународните организации.
Главните обвинувања беа насочени кон тогашната владејачка структура, која беше обвинета за авторитарни методи, нетранспарентност и поткопување на основните демократски принципи, како што се правото на дебата и слободата на медиумите.
Што е променето од тогаш?
Од Црниот понеделник, Македонија мина низ неколку значајни политички пресврти:
1. Политичка криза (2015-2017): Прислушуваните материјали објавени од опозицијата открија системска корупција, злоупотреба на власт и поткопување на институциите. Ова доведе до сериозна политичка нестабилност и предвремени избори.
2. Преспанскиот договор и ЕУ перспективата: Во 2018 година, Преспанскиот договор доведе до промена на името на државата во „Северна Македонија“, со цел да се деблокираат евроатлантските интеграции. Ова беше спорен, но значаен чекор кон зацврстување на меѓународната позиција на земјата.
3. Промени во владеењето: Со смената на власта во 2017 година, новата влада вети поголема транспарентност, реформи во судството и борба против корупцијата.
Има ли демократија во Македонија?
Иако формално Македонија е парламентарна демократија, реалноста е посложена. Постојат значајни предизвици:
Корупција и непотизам: Остануваат длабоко вкоренети, и покрај обидите за реформи.
Судски реформи: Напредокот е бавен, а довербата во судството е ниска.
Медиуми: Иако има поголема слобода од претходно, медиумската независност е сè уште ранлива, со присутно политичко влијание.
Поларизација: Политичката сцена останува силно поделена, што го отежнува создавањето на конструктивен дијалог.
Демократијата во Македонија е во тековен процес на развој, но има долг пат до целосна функционалност. Институционалната зрелост, владеењето на правото и граѓанската свест остануваат клучни предизвици за иднината. “Црниот понеделник” ќе остане симбол на еден период кога демократијата беше сериозно доведена во прашање, но и потсетник за потребата од постојана борба за нејзино унапредување.
Пишува: Револуционерот
